2022 senesinin ilk çeyreğini nihayet geride bıraktık. 2022 Ocak-Mart periyodunun Devletin Alkol Politikalarını İzleme Platformu olarak faaliyete başladığımız günden bu yana yayınladığımız tüm periyodik verilerden bir farkı var, o da periyodu izlemeye hâlihazırda bir vergi zammıyla başlamış olmamız. Gerçekten de, Türkiye’de 4370 sayılı ÖTV Yasası’nın 12. maddesiyle her altı ayda bir uygulanması öngörülen vergi zammı, geçtiğimiz Temmuz ayında uygulanmamış, ancak geçtiğimiz Ocak ayının başında o dönemdeki Yİ-ÜFE oranını kapsayacak biçimde %43 oranında uygulanmıştı. Her ne kadar bu durum yasal olarak beklenir olsa da ekonominin, dar anlamda ise vatandaşın böyle bir külfeti kaldırması makul şartlarda beklenir değildi, hele ki sözünü ettiğimiz vergi, salt yaşam tarzı tercihlerine yönelik olmasıyla ün salmışken.
Türkiye’de düzenli yahut tek tük, alkol tüketmeyi tercih eden insanların pek çok zorluğu aşması gerekiyor. Toplumsal, hukukî ve ekonomik boyutlarda özetlenebilecek bu zorlukların kahir ekseriyeti doğrudan iktidarın siyasi ajandasından ve yasanan kamu politikaların bu ajandaya uygunluğundan kaynaklanıyor. Ocak ayının, yani 2022 senesinin ilk günlerinde yürürlüğe giren vergi zammı da, tam da bu nedenselliğin bir parçası. Ancak ifade etmemiz gerekir ki, bu nedensellik yalnızca insanların yaşam tarzına somut yasalarla müdahale edilmesi noktasında son bulmuyor. Devletin Alkol Politikalarını İzleme Platformu olarak, ortaya koymuş olduğumuz bu nedensellik çizgisinin öte tarafını araştırıyor, bulgularımızı kamuoyuyla paylaşmaya gayret gösteriyoruz. İşte karşınızda 2022 Ocak-Mart Türkiye Kayıtdışı Alkol Tüketim Verileri!
2022 Ocak-Mart periyodunda en çok dikkat çeken nokta hayatını kaybeden veya hastaneye kaldırılan kişi sayısı. Öyle ki, araştırdığımız periyotlar arasında en çok üç aylık hayatını kaybeden/hastaneye kaldırılan kişi sayısının kaydedildiği periyot 28 kişiyle 2022 Ocak-Mart periyodu olmuştur. Bu durum, elbette Türkiye’de alkole yönelik kamu politikalarının kısıtlayıcı ve ölçüsüz niteliğinin yaratmış olduğu istenmeyen sonuçtur. Gerçekten de, bandrollü içkiye olan erişim azaldıkça, ki gün geçtikçe gerek ekonomik etmenler gerekse iktidarın siyasi ajandası nedeniyle daha da azalmaktadır, vatandaş tercihini yasadışı alternatiflerden kullanmakta, bu da nihai olarak bir sağlık tehdidi olarak karşımıza çıkmaktadır. Düzeyli alkol tüketiminin yaratması muhtemel sağlık bozuklukları ile sahte içki tüketiminin yaratmış olduğu sağlık tehdidi arasında ciddi bir fark ve ayırım vardır. En önemli ayırım ise, bandrollü içki tüketiminin bir tercih olup, sahte içki tüketimi ve piyasasının büyümesi mutlak bir zaruret olmasıdır Hiçbir vatandaş, göz göre göre sağlığını riske atmak istemezken, insanların en temel keyfinin dahi siyaset malzemesi yapılmak suretiyle kamusal alandan dışlanması, bugün durduğumuz noktadanın temel nedenselliğidir.
Nitekim yazının başında sözünü ettiğimiz 70 cl’lik rakıdan tahsil edilen %296’lık vergi oranı, tüm tablonun sebebi niteliğindedir. Rakamın büyüklüğünün kabul edilebilir olduğu herhangi bir saha bulunmamaktadır. Devletin Alkol Politikalarını İzleme Platformu olarak günlük veri izleme faaliyeti neticesiyle edindiğimiz kayıt dışı tüketim verilerini paylaşırken, bu verilerin somut sebebine de aynı tabloda yer vermeyi oldukça önemli buluyoruz. Biliyoruz ki, alkol tüketsin yahut tüketmesin, kamuoyunun ekseriyetinde alkolden tahsil edilen verginin yüksekliğine dair bir bilinç oluşmuştur. Gelgelelim önemli olan bir diğer şey ise, bu vergi oranının yaratmış olduğu somut gerçekliklerle bir arada görülmesidir. Böylelikle kamuoyu bilincini doğrudan Türkiye’de uygulanan alkole yönelik kamu politikalarının nedenselliğine yoğunlaştırmak, soruna yönelik çözüm aranırken oldukça gerekli olacaktır.
